Via inventarisatie van de laanbomen, input van inwoners en personeel en expertise van Regionaal Landschap Brabantse Kouters (RLBK) zet gemeente Grimbergen momenteel volop in op haar laanbomen. De eerste inventarisatieronde brengt mooi nieuws: 81 procent van de laanbomen die in Grimbergen al onder de loep genomen werden, verkeert in goede conditie. Na het opstellen van een doordacht bomenplan en een daaraan gekoppeld beheer moeten alle huidige en toekomstige laanbomen nog méér toekomstkansen krijgen.
Meer verkoeling, meer biodiversiteit, een betere opname van water, een goede gezondheid, meer sociale samenhang in de buurt, een grotere waarde van je vastgoed … De voordelen van bomen zijn divers en bijna eindeloos. De gemeente Grimbergen speelt hierop in met een laanbomenplan. Vlaanderen vraagt sowieso 1 extra boom per inwoner en als lokaal bestuur zet Grimbergen meer bomen en groen al op de agenda via ontharding, een lokaal klimaatplan, bomencharter en Lokaal Energie- en Klimaatpact (LEKP). De gemeente werkt al voor het onderhoud van kleine landschapselementen zoals heggen en houtkanten samen met Regionaal Landschap Brabantse Kouters. Met een bomenexpert in huis was dit Regionaal Landschap dan ook de perfecte partner voor de opmaak van een bomenplan.
"De shift in het gebruik van stedelijke bomen is volop aan de gang. Vroeger fleurde een boom de straat op, nu maken ze een volwaardig onderdeel uit van het ecosysteem. Door een visie en beheer op te stellen kan de gemeente Grimbergen haar laanbomen alle kansen geven", legt Ilse Ohler, boomexpert van Regionaal Landschap Brabantse Kouters uit.
De staat van het huidige bomenbestand is een goed vertrekpunt. Al 4.387 laanbomen, eigendom van de gemeente, werden geïnventariseerd. Ongeveer 1.000 bomen moeten nog volgen in 2025. Zo komen we tot een volledige scan van alle laanbomen die de gemeente in beheer heeft. "Boomsoort, gezondheidstoestand, standplaats … Bij de inventaris registreerden we de belangrijkste kenmerken van de laanbomen", vertelt Ohler. "Dit geeft ons een start voor een aangepast beheer per boom en vertelt ons hoe het zit met de soortenvariatie in de gemeente. We kwamen bijvoorbeeld al 901 lindebomen en 812 esdoorns tegen, maar veel minder platanen, kersen, beuken, wilgen … We leren er ook uit waarmee de gemeente rekening kan houden bij toekomstige werken en nieuwe aanplantingen."
Goede conditie
Het goede nieuws? Tot nu toe verkeert 81 procent van de al geïnventariseerde bomen in goede conditie. Grimbergenaren hebben ook de indruk dat bomen in hun gemeente al vrij goed beheerd worden. Afgelopen zomer bevroeg de gemeente samen met RLBK de inwoners. 158 burgers vulden de enquête in. 88 procent van de respondenten wil ook méér laanbomen in Grimbergen. De verschillen in Grimbergen zijn dan ook groot. De wijk rond het Prinsenbos scoort bijvoorbeeld heel goed op de 3-30-300-regel, Strombeek-Centrum niet. Of je voldoende bomen ziet en een park in je omgeving hebt, is dus heel afhankelijk van waar je woont. 53 procent van de respondenten gaf aan dat er nog geen bomen in zijn of haar straat staan.
Er is dus nog meer nood aan laanbomen. 77 procent van de deelnemers wil bomen met een hoge ecologische waarde. Denk daarbij aan inheemse bomen, klimaatbestendige bomen, bomen die insecten en vogels aantrekken, bomen die oud kunnen worden … De respondenten hebben ook een duidelijk idee hoe het bomenbeheer beter moet aangepakt worden. Door de juiste boom op de juiste plaats te zetten, correct en tijdig te snoeien en een beroep te doen op specialisten. Ook de vraag om het kappen te stoppen, gerooide bomen te vervangen en te ontharden en ruimte te geven aan bomen leeft bij de inwoners die reageerden op de bevraging.
Het toekomstige bomenbeleidsplan met daarin de belangrijkste principes voor de lange termijn en het beheerplan met de concrete maatregelen zullen een antwoord bieden op veel van de bezorgdheden van de inwoners. De bomenvisiedag met het personeel, de milieuraad, Natuurpunt en boomexperten gaf al een heldere kijk op hoe en waarom bomen beheerd worden, in de afstemming daarrond tussen de gemeentelijke diensten en de kansen bij (her)aanleg van lanen en soortenkeuze.
Beheer- en beleidsplan
Al deze info neemt Regionaal Landschap Brabantse Kouters nu mee voor het opmaken van het beheerplan en een beleidsplan. Het beleidsplan zal een houvast bieden aan de beleidsmakers voor de komende 20 jaar. Het houdt rekening met het behoud en de uitbreiding van het bomenbestand. "Je kan bijvoorbeeld straten ontwerpen op maat van bomen en een veilig en kwalitatief hoogstaand boombestand in de openbare ruimte voorzien", legt Ilse Ohler uit. Dit beleidsplan wordt verwacht tegen eind 2025, het beheerplan volgt in 2026.
Ondertussen gaat Grimbergen aan de slag met de eerste quick wins. In april 2024 kreeg uitvoerend personeel al een opleiding begeleidingssnoei en onderhoudssnoei. De leidinggevenden volgden in mei 2024 de opleiding boomwerken in bestekken, boomsoortenkeuze en groeiplaatsverbetering. In de toekomst volgt mogelijk nog een opleiding snoei en herstelsnoei van gekandelaarde bomen. Uit de inventaris bleek immers dat één boom op drie in Grimbergen gekandelaberd is: een belangrijk onderwerp dus!