WAT.ER IS om te koesteren

Wat?

‘Wat(er) is’ is een project van gemeente Grimbergen in samenwerking met het Cultuurcentrum Strombeek. We bundelen onze krachten en werken met verschillende doelgroepen rond ons meest kostbare goed: water. Dit niet alleen naar inwoners, maar ook naar kinderen, jongeren en bedrijven.

Waarom?

Te nat, te droog. In de winter valt het met bakken uit de lucht, nét wanneer we de deur uitgaan. Zware overstromingen zijn ons niet meer onbekend. In de zomer is er net vaak een watertekort: het gazon kleurt bruin, de auto wassen zit er niet meer in. Ons klimaat verandert, en dit is het gevolg.

Ondanks dat het veel regent, staat België op de 23ste plaats wereldwijd in het overzicht van landen met de hoogste waterstress, berekende het World Resources Institute. Als enige regio in West-Europa, kampt Vlaanderen met extreme waterschaarste. Dit komt doordat we met veel op een kleine oppervlakte wonen. In vergelijking daarmee, hebben we maar weinig zoet water ter beschikking. De klimaatverandering brengt dit kwetsbare evenwicht uit balans.

Er is een verandering in het neerslagpatroon: er valt meer neerslag dan vroeger. Minder in de zomer en meer in de winter. Om het volledige jaar over genoeg water te beschikken, moeten we dus voldoende water opslaan (in de grondwatertafel, of in andere buffers zoals bijvoorbeeld een regenwaterput). Daarnaast komt er ook meer extreme regenval voor.

De hoge verhardingsgraad in Vlaanderen (15% van het totaaloppervlakte, 21% in Grimbergen) doet er nog een schepje bovenop: bij zware regenval loopt het water naar de riolering in plaats van ter plaatste te infiltreren. Hierdoor raakt de riolering overbelast. Tegelijkertijd zorgt verharding voor droogte: het kostbare zoete regenwater wordt afgevoerd naar de zee in plaats van in de bodem te sijpelen, waardoor ons grondwater minder wordt aangevuld. We hebben geen vat op de hoeveelheid regen die valt, maar wel op de hoeveelheid verharding. Het Lokaal Energie-en Klimaatpact geeft als leidraad mee om tegen 2030 één vierkante meter per inwoner te ontharden. Voor Grimbergen komt dit neer op 39.860m2.

Misschien hoorde je al eens iets over het hitte-eiland effect. Verharding, zoals asfalt en gebouwen, neemt meer warmte op dan niet verharde plaatsen en geeft deze ook weer trager af. Hierdoor is het op het platteland frisser dan in de stad, vooral in de zomer. Dit noemen we het hitte-eiland effect. Verharding vermijden of terug verwijderen zal ons dus meer koelte brengen, zeker in combinatie met vergroening.

Daarnaast zijn de Vlaamse waterlopen er slecht aan toe. Ondanks grote verbeteringen in de periode 2010-2022, voldoet nog maar 1 van 195 waterlopen aan de Europese waterkwaliteitsnorm. En dat kan beter.

Het programma

Kinderen

Geïnteresseerde Grimbergse lagere scholen konden zich inschrijven om met hun zesdejaars creatief aan de slag te gaan rond zwerfvuil in de riolering. Samen met Cultivers vzw, een lokale organisatie, gaan ze creatief aan de slag met taal. Ze bedenken een slogan om te schilderen aan straatkolken om ons bewust te maken dat die naar de zee leiden. Alles wat hierin terecht komt, komt in het milieu. Zo leren ze op een leuke, laagdrempelige manier kennis maken met zwerfvuil, riolering en waterkwaliteit. In mei trekken de klassen er samen op uit om de krijtschilderingen aan te brengen in het straatbeeld. Benieuwd? In Beigem, Humbeek en Strombeek zal je in de zomer verschillende voorbeelden terugvinden in het centrum.

Het Cultuurcentrum Strombeek organiseert enkele workshops en stages voor kinderen in de krokus- en paasvakantie rond water (Op je blote voeten, theaterstage: in het vaarwater van de waternimf, theaterstage: verdwijnen in een schilderij). Meer info kan je terugvinden op hun website.

Jongeren

Een traject van zes workshops waarin jongeren aan de slag gaan rond een zelf gekozen water thema dat hun nauw aan het hart ligt in het najaar van 2025. Samen beitelen ze naar een eindactie, die vorm krijgt doorheen de sessies. Meer info volgt!

Inwoners

Het project trappen we af met een documentaire over waterkwaliteit, Drinkbare Maas, op maandag 24 maart. Nadien volgt een nagesprek met gepassioneerde waterexpert en initiatiefnemers van het convenant Drinkbare Kleine Nete. Vervolg: een drinkbare Maalbeek? Misschien is die frisse duik in open water minder ver dan gedacht…. Voor meer info en tickets, klik je hier.

Ook de voorstelling Zeemaal staat op de planning: kan zeewier als alternatieve voeding de wereld redden? Dit theaterdiner gaat door op 24, 25 en 26 april in Den Douwe. Voor meer info en tickets klik je hier.

Op zaterdag 29 maart 2025 organiseert de gemeente Grimbergen, in samenwerking met Regionaal Landschap Brabantse Kouters, een heuse 'Waterwandeling'. We voorzien een versie voor kinderen (2,8 km) en een voor volwassenen (6,8 km). Doorlopend vertellen we je tussen 13 u. en 16 u. het verhaal achter de verbluffende make-over van het Beiaardpleintje. Meer info en je inschrijven kan hier. Let op: de plaatsen zijn beperkt!

Voor inwoners worden er acties op poten gezet om te ontharden: onthard met je buur(t).

Bedrijven

Samen met VITO en de Hi! Site wordt er op 24 april een conferentie georganiseerd rond een integrale watervisie op bedrijventerreinen. Kan er onderling water gedeeld worden? Of met de naastgelegen landbouwer, die een watertekort heeft in de zomer? Kan afvalwater gezuiverd worden en gebruikt worden door een naastgelegen partner?
Schrijf je in via de uitnodiging.

Een belevingscontainer van VITO strijkt een maand lang neer aan de Hi! site om bedrijven, bedrijventerreinwerkingen, architecten en ontwikkelaars te inspireren rond bedrijventerrein waterduurzaam in te richten.
Geïnteresseerd? Boek je gratis begeleid bezoek door een waterexpert van VITO voor een groep van 4 tot 12 personen hier.

Wat doet de gemeente?

De gemeente is volop bezig met de omgeving waterbewuster- en robuuster in te richten. Zo beschikt ze sinds 2024 over een hemelwater- en droogteplan, waarin een integrale watervisie werd opgemaakt. Waar kan er water vastgehouden worden? Welke gebieden zijn gevoelig voor wateroverlast? Daarnaast werd en een onthardingsstudie uitgevoerd, die toont waar er straten verhard zijn zonder dat dit noodzakelijk is. Met beide plannen gaat de gemeente aan de slag om ruimte te maken voor wateropvang en om lokaal op openbaar domein te ontharden. Minder verharding, dat is meer water, groen en verkoeling. Ook heraanleg van wegen gebeurd niet meer zoals vroeger: er wordt gekeken waar het water ter plaatse kan infiltreren of, indien dit mogelijk is, opgevangen kan worden of in een aparte riolering kan vloeien.

Daarnaast maakt de gemeente actief werk van het herstellen en versterken van haar natuurgebieden, waaronder natte natuurgebieden binnen o.a. het project Water+Land+Schap en Groene Noordrand. Benieuwd wat dit inhoudt? Meer info krijg je tijdens de waterwandeling.

Wat kan ik doen als burger?

Let op wat je in de riolering op straat gooit. Hierin wordt zuiver regenwater opgevangen, dat niet gezuiverd wordt. Je sigarettenpeuken of vuil water na de grote kuis horen hier dus niet thuis. Waar dan wel?
Doe mee aan het VK Tegelwippen: al is het maar één vierkante meter. Heb jij overbodige verharding in je tuin die je kan uitbreken?
Water ter plaatse opvangen of in de grond laten insijpelen is noodzakelijk. Kan jij hier in je tuin werk van maken?
Vergroen; groot of klein. Geen idee wat te planten? Vraag advies aan een Tuinranger.

Dit project zou nooit tot stand zijn gekomen zonder de steun van onze verschillende partners: het Cultuurcentrum Strombeek, VITO, Hi! site, provincie Vlaams-Brabant en Brussels Airport Fund, waarvoor veel dank. Samen springen we verder.

Project gerealiseerd met de steun van de provincie Vlaams Brabant en Brussels Airport Fund, beheerd door de Koning Boudewijnstichting.